Türkiye’nin referandum tarihi

Türkiye, Türkçe karşılığı “halk oylaması” olan Fransızca kökenli “referandum” sözcüğüyle ilk kez, 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından tanıştı.

İLK REFERANDUM

Milli Birlik Komitesi tarafından hazırlanan 1961 Anayasası 9 Temmuz 1961’de halk oylamasına sunuldu. 1961 Anayasası, yüzde 38,3 “hayır” oyuna karşılık, yüzde 61,7 “evet” oyuyla kabul edildi.

İkinci referandum yine bir darbenin ardından gündeme geldi. 12 Eylül 1980 darbesi sonrası askeri yönetimin belirlediği “Danışma Meclisi” tarafından hazırlanan anayasa, 7 Kasım 1982’de halkın oyuna sunuldu. Bu anayasa, yüzde 8,6 oranında “hayır” oyuna karşılık, yüzde 91,4 oranında “evet” oyu aldı.

SİYASİ YASAKLAR KALKTI

Türkiye’nin 12 Eylül 1980 darbesinin etkilerini yavaş yavaş üzerinden atmaya başlamasıyla siyasi yasakların kaldırılması da gündeme geldi. 1982 Anayasası’nın geçici 4. maddesi ile getirilen siyasal yasakların kaldırılıp kaldırılmamasını oylamak için Türkiye tarihindeki üçüncü referanduma 6 Eylül 1987’de gitti. Halk oylamasında yüzde 50,2 “evet”e karşılık yüzde 49,8 “hayır” sonucu çıktı. Böylece aralarında Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, Necmettin Erbakan’ın da olduğu eski siyasilerin, siyasi yasakları sona erdi.

SEÇİMLERİN ERKENE ALINMASI

Demirel, Ecevit ve Erbakan’ın siyasi yasağının kalkması, Türk siyasetini de hareketlendirdi. Gündeme yerel seçimlerin 1 yıl erkene alınıp alınmaması geldi. 25 Eylül 1988’deki dördüncü halk oylamasında seçmenlerin yüzde 65’i “hayır”, yüzde 35’i ise “evet” oyu kullandı. Böylece halk yerel seçimlerin erkene alınmasını istemedi.

CUMHURBAŞKANININ HALK TARAFINDAN SEÇİLMESİ

Türkiye beşinci referandumu ise AK Parti’nin, başta cumhurbaşkanının halk tarafında seçilmesini içeren anayasa değişiklik teklifiyle gündeme geldi. 21 Ekim 2007’de yapılan halk oylamasında seçmenlerin tercihi yüzde 68,9 “evet”, yüzde 31,1 “hayır” oldu. Bu sonuçla cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi kabul edildi.

2010 REFERANDUMU

Türkiye en son referandumunu ise 12 Eylül 2010’da yaptı. Bu referandumda seçmen 26 maddelik değişiklik paketi için sandığa gitti. Oy kullanan seçmenlerin 57,9’u “evet” ve yüzde 42,1’i ise “hayır” oyu verdi. Böylece, Anayasa Mahkemesi ve Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun (HSYK) yeniden yapılandırılması, memura toplu sözleşme hakkı, askere sivil mahkeme yolunun açılması, kişisel verilerin korunması ve Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararlarının yargıya açılmasının da aralarında olduğu değişiklikler onaylandı.

CUMHURBAŞKANLIĞI SİSTEMİ

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin, 11 Ekim 2016’da partisinin TBMM Grup Toplantısında “AK Parti başkanlık sistemiyle ilgili inadını sürdürecekse, anayasa taslağını TBMM’ye getirmelidir” açıklamasının ardından, yeni anayasa değişikliği gündeme geldi. Bu açıklamalar üzerine AK Parti, anayasa değişikliği paketi için harekete geçti. Sonraki süreçte AK Parti ile MHP yönetimi arasında yapılan görüşmelerin ardından değişiklik paketi şekillendi.

Başbakan Binali Yıldırım dahil, 316 AK Parti milletvekilinin imzasını taşıyan Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 10 Aralık 2016’da TBMM Başkanlığına sunuldu. TBMM Anayasa Komisyonunda, anayasa değişikliği teklifinin 10 gün süren görüşmeleri 30 Aralık 2016’da tamamlandı.

Teklifin, TBMM Genel Kurulundaki görüşmeleri iki tur şeklinde yapıldı. AK Parti tarafından 10 Aralık 2016’da TBMM Başkanlığına sunulan anayasa değişikliği teklifi, 42 günün ardından 339 oyla kabul edilerek yasalaştı.

7. REFERANDUM

Anayasa Değişiklik Kanunu’nun Cumhurbaşkanı’na sunulmasıyla birlikte, halk oylamasına giden süreç de başlamış olacak. Türkiye, 18 maddelik yeni anayasa değişikliğini oylamak için mart sonu ya da nisan başı gibi yedinci kez referanduma gidecek.

Kaynak: En Son Haber