Dünyadaki Büyük Salgınlar

Günümüz dünyasını etkileyen en önemli faktör kuşkusuz COVİD-19 virüsüdür. Bu virüsün sebep olduğu salgın (pandemi) bütün ülkeleri, toplumları etkileyerek ekonomiden, sosyal hayata ve sağlığa kadar birçok alanı olumsuz yönde yönlendirmekte birçok insanın da hayatını kaybetmesine sebep olmaktadır.

Biz köşemizde geçmişten günümüze dünyayı olumsuz etkileyen büyük salgın ve virüslerden bahsederek günümüz açısından devlet ve toplum olarak çağımız dünyasının bu tecrübelerden faydalanmasını ümit etmekteyiz. Geçmişin tecrübeleri günümüzdeki salgına karşı bize yol gösterici olabilir, alacağımız tedbirlere örnek olabilir. En önemlisi karantinanın ne kadar önemli bir uygulama olduğunu, kişisel ve çevre temizliğinin farkında olmamıza yardımcı olabilir. Dünyadaki salgınlar ayrıca mikroplar konusunda çağımız insanının çok bilinçli olmasının ve mikrobiyoloji biliminin gelişmesinin anlaşılmasını acı tecrübelerle göstermektedir.

Bir tarihçi olarak tarihteki büyük salgın ve hastalıkların dünyamıza etkilerinden bahseden bir yazı serisi ile değerli okuyucularımızın geçmişin tecrübelerinden faydalanmasına çaba harcayacağız. Geçmişteki önemli salgınların nedenlerinden, nasıl yayıldığından, yayılmasındaki faktörlerden, yayılmasını engellemek için alınan tedbirlerden, bu yöndeki çabalardan ve salgınların sonuçlarından bahsedeceğiz.

Veba, kolera, çiçek, verem, frengi, sıtma, AİDS, SARS ve Grip çeşitleri gibi geçmişin önemli salgınlarını anlamak, iyi bir analizini yapmak günümüzdeki salgına ve gelecekteki muhtemel salgınlara daha iyi müdahale etmemizi ve hazırlanmamızı sağlayabilir. Unutulmamalıdır ki gelecekteki olası salgınlara karşı nasıl başa çıkacağımızın cevapları geçmişte yaşanan salgınlara karşı nasıl tedbirler alındığını ve hangi uygulamalarla salgınların kontrol altına alındığını bilmekle yakından ilgilidir. İbn Haldun dediği gibi: “Geçmişler geleceğe, suyun suya benzemesinden daha çok benzer.”

Günümüzdeki pandemi fakir ülkeler kadar en gelişmiş ülkeleri de olumsuz etkilemektedir. Hızla yayılan ve bulaşan virüs milyonlarca insanın sağlığını bozmakta ve birçok insan hayatını kaybetmektedir. İster laboratuvar ortamında üretilmiş ister doğal olarak ortaya çıkmış olsun, bu virüsün yol açtığı etkiler gelecekte de devam edecektir. Gelecekte de buna benzer salgınların çoğalacağı yaşanan gelişmelerden anlaşılmaktadır. Buna dünya ve ülke olarak hazırlanmak gerekmektedir. Ayrıca 1918-1920 döneminde 3 dalga halinde görülen İspanyol Gribi tam tespiti yapılamamakla beraber yaklaşık 100 milyon insanın hayatını kaybetmesine neden olmuştur. Bu grip salgını aslında bize gelecekte olası bu tür tüm dünyayı etkisi altına alacak salgınlara karşı ülkelerin ciddi tedbirler ve önlemler alması gerektiğini göstermekteydi. Ancak şu an dünyamızda yaşanılanlar geçmişten yeterince ders çıkarılmadığının göstergesidir.

Yazı serimizde geçmişteki (ayrı ayrı başlıklar halinde) şu salgınlar yer almaktadır:

Veba, Çiçek, Kolera, Patates Mantarı, Frengi, Verem, Sıtma, Sarı Humma, İspanyol Gribi ve AİDS.

Listeden de anlaşılacağı ve İspanyol Gribi örneğinde olduğu gibi insanoğlu büyük salgınlara karşı aslında yabancı değildir. Yüzlerce yıllık bir deneyim söz konusudur. Bu deneyimler bizim insan olarak COVİD 19 vakası ilk göründüğü andan itibaren (Aralık 2019) daha ciddi tedbirlerin alınması gerektiğini göstermekteydi. Ancak son zamanlarda aşılar geliştirilmesine, kullanılmaya başlanmasına rağmen hâlâ salgın ciddi ölümlere yol açmaktadır. Şuanda bazı ülkelerde üçüncü dalga başlamış durumdadır. Ülkemizde ise ikinci dalga zirve yapmış durumdadır.

Özetle salgınlar ülkelerin ve insanların hayatında yarattığı telafisi zor olan kayıplarla karşımızda durmaktadır. Virüs neden bu kadar yıkıcı bir tehdit oluşturmaktadır? Geçmişteki salgınlardan yeterince ders çıkarmadığımız için mi?

Salgınlar yazı serimizin Veba ile ilgili başlığında görüşmek üzere sağlıcakla kalın…